Natuur herstellen, emissies van stikstof en broeikasgassen reduceren en waterkwaliteit verbeteren. Dat zijn de opgaven voor het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG). Wij werken, samen met onze gebiedspartners, aan een nieuwe balans in het landelijk gebied. Zodat iedereen in Zuid-Holland kan wonen en werken in een gezonde omgeving en onze land- en (glas)tuinbouw een duurzame economische toekomst hebben. De opbrengst uit de gebiedsprocessen is benut voor het toetsbaar voorontwerp ZH-PLG. Met de presentatie van het toetsbaar voorontwerp geeft de provincie richting aan een nieuwe balans in het landelijk gebied. De komende jaren zetten wij de samenwerking met onze partners en het Rijk voort bij de uitwerking van het programma.
Hoe gaan we dat doen?
Om de opgaven in de gebieden te realiseren, zijn in het toetsbaar voorontwerp uitgangspunten en maatregelpakketten voorgesteld. Met daarin een mix aan mogelijke instrumenten die de gebiedspartners kunnen inzetten. Voorbeelden hiervan zijn maatregelen voor groenblauwe dooradering in heel Zuid-Holland en voor natuurherstel in Natura 2000-gebieden, voermanagementmaatregelen en extensivering in de veehouderij. Hiermee maken wij bijvoorbeeld projecten mogelijk zoals Fieldlab Groene Hart, innovatieve toepassingen zoals mestvergisters en emissieloze kassen.
Voor natuurherstel zetten we in op versterking van de biodiversiteit binnen en buiten de NNN-gebieden en Natura 2000-gebieden. Buiten de natuurgebieden willen we vooral, in samenwerking met de agrarische ondernemers en andere gebiedspartners, werken aan een natuurinclusieve inrichting van het Zuid-Hollands landschap.
Voor emissiereductie van stikstof en broeikasgassen zetten we door op de transitie van de land- en (glas)tuinbouw naar een duurzaam en circulair systeem. Wij geven de agrariërs de ruimte om zelf keuzes te maken hoe zij tot verduurzaming van hun bedrijf komen. Wij gaan samen met overheden, de markt en agrariërs een monitoringssystematiek ontwikkelen om de duurzaamheidsprestaties van individuele agrarische bedrijven te monitoren. Om de doelen voor de industrie en mobiliteit te behalen, zijn landelijke afspraken gemaakt, waarmee onder andere de haven en de industrie in Zuid-Holland aan de slag moeten.
Om de waterkwaliteit te verbeteren maken we, in nauwe samenwerking met de boeren en tuinders, afspraken over reductie van emissies in het watersysteem. Dit gaat bijvoorbeeld over nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Ook andere sectoren dragen bij aan verbetering van de waterkwaliteit.
Voor een robuust toekomstbestendig regionaal watersysteem initiëren we met gebiedspartners projecten die bijdragen aan waterbeschikbaarheid, omgaan met watertekort, voorkomen van wateroverlast en beperking van schade door extreem weer.
Wij kunnen het niet alleen
De opgaven zijn zo divers en fors dat we alle partijen nodig hebben om een nieuwe balans in het landelijk gebied te realiseren. Op een groot aantal zaken zoals de onverklaarde stikstofdepositie aan de kust (meetcorrectie), de ontwikkeling van duurzame verdienmodellen voor de landbouw en de benodigde inzet op bronmaatregelen, hebben wij het Rijk nodig.
Financiën
Wij hebben financiële middelen nodig om de transitie van het landelijk gebied in Zuid-Holland mogelijk te maken, waarbij wij uitgaan van een substantiële dekking uit het Transitiefonds. In het toetsbaar voorontwerp hebben wij een globale kostenraming aangeleverd van 9 miljard euro die ons in staat stelt om samen met onze gebiedspartners de doelen te behalen. Het betreft een eerste grove indicatie. Dit bedrag kan nog oplopen, of afnemen, afhankelijk van welke maatregelen het Rijk in nationale zin gaat nemen. De kostenraming bestaat uit:
• €4 miljard voor de landschap- en natuurversterking en verbetering van waterkwaliteit;
• €4 miljard voor de verduurzaming van de land- en (glas)tuinbouw;
• €1 miljard voor ingrepen in het toekomstbestendig water- en bodemsysteem.
In onze kostenraming gaan we ervan uit dat praktisch elke hectare in het landelijk gebied van Zuid-Holland te maken krijgt met aanpassingen vanwege één of meerdere opgaven. Grondprijzen liggen, door de schaarse ruimte, gemiddeld hoger dan in de rest van Nederland. De maatregelen die genomen moeten worden, zullen daarom vaak plaatsvinden op relatief dure grond. Daarnaast betreft het voornamelijk wijzigingen in kapitaalintensieve bedrijfsvoeringen van land- en (glas)tuinbouw.
Op dit moment hebben wij een aantal projecten waar wij snel mee aan de slag willen om het natuurherstel in gang te zetten en de energie bij de gebiedspartners vast te houden. Het zijn voorbeelden die kunnen inspireren en bijdragen aan de doelen van het ZH-PLG. Wij doen een beroep op het Rijk om dit mede mogelijk te maken.
Vervolg
Het toetsbaar voorontwerp ZH-PLG met de titel ‘Naar een nieuwe balans in het landelijk gebied’ wordt op 28 juni besproken door Provinciale Staten. Op 1 juli dient de provincie Zuid-Holland vervolgens het toetsbaar voorontwerp ZH-PLG in bij het Rijk. Hierna werken we toe naar een ontwerp dat begin 2024 wordt vastgesteld. Hierin zijn dan de reacties van partners, Staten, Rijk, Ecologische Autoriteit en Planbureau voor de Leefomgeving verwerkt.