CO -reductie in de land- en tuinbouw
Van de totale CO2-uitstoot in Nederland heeft de landbouw met ruim 15% nog altijd een behoor- lijk aandeel. De totale CO2-emissie is sinds 1990 gedaald met bijna 9 Mton tot 24 Mton CO2-equivalenten in 2022, een daling van ruim 25%.
Om de doelen uit het klimaatakkoord te behalen ligt er nog een behoorlijke uitdaging voor de sector. We zien in de sector veel initiatie-ven om de uitstoot te verlagen. Onderdeel hiervan is de elektri-ficatie op het erf in combinatie met opwekking van duurzame energie met zonnepanelen en windmolens. Hierdoor wordt het direct zelf verbruiken van duur-zame energie beter mogelijk. Ondanks de forse inspannin-gen zullen er nog flinke stappen gezet moeten worden om de kli-maatdoelen te behalen.
Energietransitie in de glastuinbouw
De glastuinbouw kenmerkt zich historisch door een hoog energieverbruik. Enerzijds om de kas te verwarmen en anderzijds om gewassen te belichten. Door het goedkope gas in Nederland was dit jaren geen probleem en economisch interessant voor de tuinder. Door de forse stij-ging van de gasprijzen in 2021 en 2022 zijn tuinbouwbedrijven genoodzaakt hun strategie te heroverwegen. Afgelopen jaar zien we veel investeringen in verduurzaming van het bedrijf en daarnaast ook tuinders die een andere teelt-keuze maken om energie te besparen. Mede hierdoor is de uitstoot van CO2 in 2022 fors gedaald.
Convenant Energietransitie Glastuinbouw 2022-2030
In november 2022 heeft Glastuinbouw Nederland met Stichting Green Ports Nederland en de overheid het Convenant Energietransitie Glastuinbouw gesloten. Het convenant moet leiden tot een economisch rendabel en klimaat neutrale glastuinbouw in 2040. De broeikas-gasemissie lag in 2020 op 7,9 Mton. Tot 2030 zal er nog een reductie moeten plaatsvinden van ruim 3 Mton CO2. In het convenant zijn afspraken gemaakt over het transitieprogramma, CO2-voorziening, inzet duurzame energie en gebiedsaanpak en moder-nisering van het areaal. Enerzijds zal verduurzaming gestimuleerd wor-den met onder andere de SDE++ subsidie voor de onrendabele top bij inzet van duurzame technieken en anderzijds zal de energiebelas-ting op verbruik van gas verhoogd worden de komende jaren.
Verduurzaming in de praktijk
Hoogweg Paprikakwekerijen teelt en verwerkt haar paprika’s op een efficiënte, duurzame en milieuvriendelijke wijze tot een gezond en kwali-tatief mooi product. Dit gebeurt met behulp van moderne automatiseringstechnieken en syste-men. Inmiddels is het bedrijf gegroeid naar 160 hectare glas waar in moderne kassen papri-ka’s geteeld worden. De paprika’s worden gro-tendeels verpakt in de paprikamix (het bekende stoplicht) voor supermarkten in Nederland en andere Europese landen.
Wanneer ben je met verduurzaming gestart?
In 2018 zijn we gestart met geothermie (aard-warmte). Hiervoor zijn een productieput en twee injectieputten geboord tot 1.850 meter diepte. Hier halen we warm water (circa 70 gra-den) uit de grond dat met behulp van warmte-wisselaars wordt terug gekoeld naar 35 graden. Die warmte gebruiken we om onze kassen te verwarmen. Al het afgekoelde water gaat via de injectieputten weer de grond in naar dezelfde diepte. In 2022 hebben we de aardwarmte verder uit-gebreid met nog twee productieputten en drie injectieputten om op deze manier nog minder afhankelijk te zijn van gas. Inmiddels is het gas-verbruik per hectare met ongeveer 75% gedaald ten opzichte van 2017. In 2020 hebben we een biomassa installatie in gebruik genomen. In de koude periodes produ-ceren we met deze installatie extra warm water om de kassen te verwarmen. Hier verbranden we gecertificeerde (NTA 8080) houtsnippers om warmte te produceren. De biomassacentrale zien we echt als een transitie/tijdelijke oplossing om minder aardgas te gebruiken.
Welke stappen ga je nog zetten?
Dit jaar investeren we in een e-boiler en zonne-panelen. Alle bedrijfsgebouwen en onze water-bassins worden voorzien van zonnepanelen. Met behulp van de e-boiler kan de opgewekte stroom direct omgezet worden in warm water benodigd om de kassen te verwarmen. Ook kan de e-boiler ingezet worden als noodver-mogen om samen met TenneT netstabiliteit te garanderen in het geval dat er een overschot aan elektra op het hoogspanningsnet is. Naast het duurzaam opwekken van de beno-digde energie vinden wij het van belang om hier ook zo zuinig mogelijk mee om te gaan. Besparing is de beste verduurzaming. Om dit te realiseren voorzien we al onze kassen van dub-bele schermdoeken. Hiermee wordt een forse energiebesparing gerealiseerd door ’s avonds beide schermdoeken dicht te doen waardoor de warmte beter in de kas blijft.
Heb je WKK’s in gebruik?
We maken gebruik van duurzame productie-middelen, zoals WKK’s (warmtekrachtkoppe-lingen) en warmtepompen. Bij het gebruik van WKK’s wordt gas verbrand om elektriciteit te produceren. Daar komen de “afvalproducten” CO2 en warmte bij vrij. Deze CO2 en de warmte passen wij toe in de kas waardoor we op zeer efficiënte wijze gas omzetten in elektriciteit. We zetten de WKK’s nu eigenlijk alleen nog in om elektriciteit voor eigen gebruik op te wekken en voor de productie van noodstroom. Op deze manier zorgen we er mede voor dat het elektri-citeitsnet in evenwicht blijft.
Welke uitdagingen zie je in de verduurzaming?
We constateren dat de inkoop van vloeibaar CO2 nog lastig is. We hebben soms de WKK’s nodig om te zorgen dat er voldoende CO2 beschikbaar is voor een gezonde groei van het gewas. We zijn nu een samenwerking met Twence aan- gegaan. Twence bouwt aan een CO2-afvang bij zijn verbrandingsinstallatie in Hengelo. Door de samenwerking verwachten we vanaf komend jaar significant minder gas te gebruiken voor de productie van CO2. Op dit moment worden de energievoorzienin-gen waarover glastuinbouwbedrijven beschik-ken regelmatig ingezet om te zorgen voor stabiliteit op het elektriciteitsnet. Als glastuin-ders kunnen we snel elektriciteit leveren of afnemen. Gelet op de voortgaande elektrici-teitsproductie uit zon en wind is er vaker sprake van onbalans. Er zullen dus andere technische oplossingen moeten komen om de stabiliteit van het elektriciteitsnet te waarborgen, tot die tijd zijn glastuinbouwbedrijven hiervoor een van de best mogelijke opties.
Wat vindt Jan Willem van den Berg, ING Sector Banker Agri?
“1) Bereid je goed voor bij duurzame investeringen, vaak zijn er sub-sidiemogelijkheden die je moet aanvragen voordat je een investe-ringsbeslissing neemt. Veel zaken zijn complex, laat je goed voorlichten en begeleiden.