Landbouwgrond die gaat veranderen in een ecologische waardevol ‘Waterwoud’. Een uniek, nieuw nat bos voor Nederland. Dit is het idee waarmee ingenieursbureau van Nierop uit Riethoven de bosontwerpwedstrijd van ARK Natuurontwikkeling heeft gewonnen. In het ontwerp wordt het landbouwperceel Hooge Beek bij Schijndel, in natuurgebied De Geelders, getransformeerd in een soortenrijk nat bos waar de natuur vrij spel krijgt.
De ontwerpwedstrijd bracht maar liefst acht multidisciplinaire teams van landschapsontwerpers, ecologen en hydrologen uit heel Nederland op de been. Allemaal ontwierpen ze een plan voor Hooge Beek, nu nog een landbouwperceel van bijna twaalf hectare in De Geelders in Het Groene Woud. Dit perceel werd in 2020 door ARK aangekocht vanwege de zeer grote ecologische potentie. Hooge Beek is onderdeel van het grotere ARK-project ‘Brabants Goud in Het Groene Woud’ waar ook natuurgebied De Geelders deel van uitmaakt. Het doel is de bijzondere en soortenrijke leembossen in het hele Groene Woud te versterken met nieuw nat leembos.
Ontwerp ‘Waterwoud’ benut potenties
Het niveau van alle inzendingen was hoog, maar het ontwerp ‘Waterwoud’ benut de potentie van Hooge Beek het meest. Dit is terug te zien in de ruimte die het ontwerp biedt voor onder meer spontane bosontwikkeling, een goede waterberging en een Beeksche Waterloop die het waterecosysteem in stand houdt. Dit alles leidt ertoe dat het ‘Waterwoud’ een veelbelovende aanzet geeft voor een nieuw, nat bos waar het ook goed toeven is voor (zeldzame) dieren en planten.
Natuur haar gang laten gaan
Juryvoorzitter Jos Rademakers (directeur ARK): “Dit ontwerp van Jac Hendriks, Guido Posthuma, Eric Schippers en Koen van Tongeren getuigt van een aangenaam pragmatisme. Niet alles is doorontworpen. Het ontwerp gaat uit van ‘de natuur haar gang laten gaan’ met interessante voorstellen om die natuurlijke processen sneller op gang te brengen. Zoals bijvoorbeeld herstel van de leemlaag in de bodem en het dichten van greppels.” Een echt pluspunt is volgens de jury de visie op de Beeksche Waterloop: de beek maakt in het ontwerp integraal onderdeel uit van het bos. Toch geeft de jury de ontwerpers ook wat huiswerk mee bij de verdere uitwerking van het plan “omdat De Geelders niet alleen nat, maar ook extreem droog kan zijn”, aldus het juryrapport. De jury oordeelt dan ook dat verdere aanscherping van de ruimtelijke uitwerking, bijvoorbeeld in de keus van boomsoorten, waardevol is.
Inspiratie voor andere locaties in Nederland
De ontwerpwedstrijd is een initiatief van ARK Natuurontwikkeling, ondersteund door Stichting Probos en bureau inZicht. “We wilden met deze wedstrijd extra expertise, nieuwe ideeën en verrassende invalshoeken ophalen voor het ontwerpen van een leembos op deze locatie”, aldus ARK-projectleider Ger van den Oetelaar. “We hopen dat de ideeën ook inspiratie bieden voor uitbreiding van leembossen op andere plaatsen in De Geelders en de rest van Nederland.” Het winnende ontwerp ‘Waterwoud’ wordt de komende tijd omgezet in een inrichtingsplan.
Leembossen vragen nationaal om aandacht en zorg
Leembossen zijn in Nederland én Europa zeldzaam. Door verdroging en versnippering resteren nog maar enkele goede voorbeelden van leembossen. De Geelders en de aangrenzende bossen in Het Groene Woud horen daarbij. Vanuit nationale optiek is uitbreiding en bescherming van alle bestaande leembossen in Nederland hard nodig.
Over Brabants Goud in Het Groene Woud
De versterking van het leembos van De Geelders is onderdeel van het ARK-project Brabants Goud in Het Groene Woud. Dit project is gericht op het realiseren van aaneengesloten natuurverbindingen. Hiervoor verwerft ARK percelen die veelal nog in agrarisch gebruik zijn. Met de nodige inrichtingsmaatregelen transformeert ze deze in natuur en bevordert ze de biodiversiteit die zich in Het Groene Woud nu al tot de meest gevarieerde van Nederland mag rekenen. Dat is onder meer te danken aan de oude ongestoorde bosbodems, de lemige ondergrond, de oude wallen en natte omstandigheden. Zo is hier in 2019 het extreem zeldzame oranje-blauw zwemmend geraamte (oerkreeftje) aangetroffen en komen er talloze planten- en diersoorten voor die elders in Nederland zeldzaam zijn.
Illustratie: Jeroen Helmer/ARK Natuurontwikkeling.