Brexit heeft in veel sectoren grote impact gehad, waardoor handelen met het Verenigd Koninkrijk (VK) een stuk lastiger is geworden. De boomkwekerijsector is één van de sectoren die is getroffen door Brexit. De Europese Unie ondersteunt ondernemers om deze klappen op te vangen door de Brexit Adjustment Reserve (BAR). In dit artikel blikken we samen met Leon Smet van Anthos en Femke de Jong van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) terug op Brexit en kijken we vooruit naar marktkansen.
Auteur: Douwe de Vries
Het VK behoort tot de top 5 exportlanden voor de boomkwekerijsector. Dat is volgens Leon Smet, secretaris van Anthos, de branchevereniging van bloembollen en boomkwekers, niet veranderd sinds de Brexit. “De Brexit hebben we zien aankomen. Het VK is nu een zogeheten ‘derde land’ en er gelden andere invoerregels. Net zoals wanneer je naar de Verenigde Staten, Zwitserland of Japan exporteert.”
Anthos krijgt sinds Brexit regelmatig vragen van ondernemers over nieuwe regels en verzoeken om hierbij te helpen. Smet noemt een voorbeeld van de administratieve lasten die er voor ondernemers zijn bijgekomen. “Een boom komt oorspronkelijk vaak uit bijvoorbeeld Italië of een land in Oost-Europa. Het kunnen herleiden van herkomst, track en trace, is echt een ding in Engeland. Daar moet nu meer werk voor worden verzet.”
Andere Brexit-gerelateerde vragen die bij Anthos binnenkomen, gaan over wachttijden en veranderingen in quarantaineplicht. Smet: “De vragen gaan vaak over sortiment specifieke zaken. De piek is daarbij wel een beetje voorbij. Maar mocht het VK extra eisen gaan stellen, dan kan dat snel veranderen.”
Ondersteuning
Niet alleen Anthos helpt ondernemers in de boomkwekerijsector, ook de Europese Unie ondersteunt hen met regelingen in de Brexit Adjustment Reserve (BAR). Het EU-Handelprogramma maakt deel uit van de BAR en wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Femke de Jong, programmamanager van het EU-Handelsprogramma, legt uit wat het programma inhoudt: “Het EU-Handelsprogramma kan ook Nederlandse boomkwekers ondersteunen. Het programma geeft een impuls aan de internationale ambities van Nederlandse ondernemers die geraakt zijn door Brexit. Door actief te zijn op andere exportmarkten worden ondernemers minder afhankelijk van hun omzet in het VK.” De Jong vervolgt: “Met een breed scala aan diensten, zoals exportgerichte trainingen maar ook mee op handelsmissie binnen en buiten Europa, worden ondernemers in staat gesteld om nieuwe afzetmarkten te verkennen en netwerken uit te breiden. Zo krijgen de deelnemers de kans om op kosten van het programma hun internationale afzetgebied uit te breiden naar andere markten, naast het VK.”
Er zijn voor de ondernemers geen kosten of verdere verplichtingen verbonden aan deelname. Voorwaarden zijn wel dat ondernemers een directe handelsrelatie hebben met het VK, last hebben, of last hebben gehad, van de handelsbelemmeringen die er zijn door Brexit en beide kunnen aantonen.
Inspelen op actuele kwesties en marktkansen
Smet: “Onze ondernemers kunnen gelukkig gewoon blijven handelen met het VK. En zij exporteren vaak ook al naar andere landen binnen en buiten Europa. Het vinden van nieuwe afzetmarkten is voor onze sector niet a priori nodig. Ondernemers in onze sector hebben eerder behoefte aan ondersteuning bij nieuwe uitdagingen op het gebied van duurzaamheid.”
De Jong reageert: “Ook als deze ondernemers in de boomkwekerijsector niet direct op zoek zijn naar nieuwe markten, is het EU-Handelsprogramma interessant voor hen. Het programma biedt ook de mogelijkheid om andere, bestaande exportmarkten verder uit te breiden omdat nieuwe marktkansen zich voordoen.” Een recent onderzoek naar exportpotentie voor Nederlandse ondernemers (Ecorys, mei 2022) dat is uitgevoerd in opdracht van RVO wijst uit dat er voor diverse sectoren nieuw exportpotentieel is ontstaan door het wegvallen van import uit het VK. In Europa en daarbuiten. Zo is er voor horticulture marktpotentieel geïdentificeerd in onder meer Azië, USA maar ook in Duitsland, Frankrijk, België en in Italië. De Jong:” Dit onverwachte marktpotentieel kunnen we ook met de boomkwekerijsector onderzoeken, zodat zij deze nieuwe marktkansen optimaal kunnen benutten. En daarbij kunnen we ook thema’s als duurzaamheid, verpakking en transport opnemen in maatwerk trajecten voor deze sector, binnen het EU-Handelsprogramma. We zien dat de activiteiten die we aanbieden, zoals e-learnings en webinars, vooral in trek zijn als ze gaan over thema’s als transport en duurzaamheid.”
Duurzaamheid, transport, verpakking
Ondanks dat ondersteuning bij de zoektocht naar nieuwe afzetmarkten misschien geen eerste prioriteit heeft, raadt Smet de ondernemers toch aan om zich aan te melden voor het EU-Handelsprogramma. “Er zou veel animo zijn om de handelspotentiëlen te behandelen met daarbij de focus op een bepaald thema. Duurzaamheid, transport, verpakking; daar liggen veel kansen. De wetgeving van verpakkingen in Duitsland is nu bijvoorbeeld actueel, omdat er andere regels gelden sinds 1 juli. Als het programma daarbij ondernemers kan helpen, dan biedt het programma ook handvaten voor actuele kwesties.”
De sector heeft de klappen van de Brexit goed opgevangen. Smet: “In Nederland zijn we nuchter en we mogen echt trots zijn op de boomkwekerij. Zaak is wel om niet te verslappen en flexibel te zijn, want Joost mag weten wat het volgende land is dat uit de EU stapt.”
EU-Handelsprogramma
Het EU-Handelsprogramma wordt uitgevoerd door RVO in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het project maakt deel uit van de Brexit Adjustment Reserve (BAR), een steunregeling van de EU. Daarbinnen is 32 miljoen euro door de EU geoormerkt voor internationalisering (voor het Nederlandse bedrijfsleven). Uniek aan het EU-Handelsprogramma is dat het vraag gestuurd is/maatwerk biedt voor ondernemers. Er wordt gewerkt met een exclusieve community waar de ondernemer toegang tot krijgt. De deelnemers kunnen eenvoudig het aanbod van ondersteuning inzien, zich inschrijven voor activiteiten en hun eigen behoeften kenbaar maken. Op het bedrijfsprofiel kan maatwerk dienstverlening aangeboden worden, naar wens van de ondernemer. En wordt het mogelijk om in contact te komen met andere gelijkgestemde bedrijven (sectoraal, bedrijfsgrootte, vestigingsplaats, etc.). Meer info: https://www.rvo.nl/subsidies-financiering/bar/eu-handelsprogramma.
BAR Bedrijfslevenregeling
Diezelfde Europese Unie biedt ondernemers aan om geld terug te vragen voor de gemaakte kosten of nog te maken kosten ten gevolge van de Brexit. Dit kan via de Brexit Adjustment Reserve (BAR). De BAR kent verschillende regelingen. Voor de aardappelhandel zijn de BAR Bedrijfslevenregeling en het EU-Handelsprogramma interessant. De Bedrijfslevenregeling kent twee delen: de BAR Tegemoetkoming van gemaakte kosten door Brexit en de BAR Tegemoetkoming van nog te maken kosten door Brexit.
De BAR Bedrijfslevenregeling is per 1 november geopend, het EU-Handelsprogramma al vanaf deze zomer. Beide programma’s worden uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).